Từ những sân cỏ nghiệp dư cho đến các giải đấu chuyên nghiệp hàng đầu thế giới, VAR trong bóng đá là gì đã trở thành câu hỏi được nhiều người hâm mộ quan tâm. Hệ thống hỗ trợ trọng tài bằng video này đã mang lại sự chính xác, công bằng nhưng đồng thời cũng tạo ra những cuộc tranh luận không hồi kết. Hôm nay, AsiaKick sẽ cùng bạn khám phá sâu hơn về VAR, từ nguồn gốc, cách thức hoạt động cho đến những ảnh hưởng của nó đối với bóng đá hiện đại.
VAR trong bóng đá là gì và nguồn gốc ra đờđời
VAR trong bóng đá là gì và viết tắt của Video Assistant Referee, là một công nghệ trợ lý trọng tài video trong bóng đá, hỗ trợ trọng tài chính trên sân trong việc đưa ra các quyết định quan trọng bằng cách xem xét lại các tình huống thông qua đoạn video quay chậm trận đấu. Mục tiêu chính của VAR là giảm thiểu sai sót nghiêm trọng của trọng tài, đảm bảo tính công bằng và minh bạch cho mỗi trận đấu.
Ý tưởng về VAR bắt nguồn từ dự án “Refereeing 2.0” của Hiệp hội Bóng đá Hoàng gia Hà Lan (KNVB) nhằm cách mạng hóa công tác trọng tài. Sau nhiều năm thử nghiệm không chính thức và chính thức ở một số giải đấu, FIFA đã chấp thuận sử dụng VAR tại FIFA Confederations Cup 2017 và đặc biệt là tại World Cup 2018 ở Nga. Vào tháng 3 năm 2018, VAR chính thức được đưa vào Luật Bóng đá bởi Ủy ban Bóng đá Quốc tế (IFAB), đánh dấu một bước ngoặt lịch sử cho môn thể thao vua.
Cách thức hoạt động của VAR trong bóng đá là gì
Công nghệ VAR vận hành với một đội ngũ trọng tài video chuyên nghiệp, thường bao gồm VAR chính và các trợ lý VAR (AVAR), cùng với người điều khiển phát lại video, tất cả hoạt động trong một phòng điều khiển video (VOR). Tại World Cup 2018, mỗi sân vận động được trang bị tối thiểu 33 camera, bao gồm nhiều camera quay siêu chậm và cực chậm, đảm bảo ghi lại mọi góc độ của trận đấu.
VAR trong bóng đá là gì và quy trình hoạt động của VAR thường diễn ra theo hai cách chính. Thứ nhất, trọng tài video chủ động “kiểm tra” các tình huống nghi vấn và thông báo cho trọng tài chính nếu phát hiện lỗi rõ ràng. Thứ hai, trọng tài chính trên sân có thể yêu cầu sự hỗ trợ từ VAR bằng cách ra dấu hình chữ nhật trên không. Dù VAR đưa ra gợi ý hay xác nhận, trọng tài chính vẫn là người đưa ra quyết định cuối cùng.
Những tình huống được can thiệp VAR trong bóng đá là gì
Theo quy định của FIFA và IFAB, VAR chỉ được phép can thiệp vào bốn loại tình huống “rõ ràng và hiển nhiên sai lầm” (clear and obvious error) hoặc “tình huống nghiêm trọng bị bỏ lỡ” (serious missed incident) có thể ảnh hưởng đến kết quả trận đấu. Việc này nhằm đảm bảo VAR không làm gián đoạn trận đấu quá mức và chỉ tập trung vào những quyết định then chốt.
Bàn thắng và các lỗi thường gặp
Đây là một trong những tình huống VAR can thiệp thường xuyên nhất. VAR sẽ xem xét tính hợp lệ của bàn thắng, kiểm tra các lỗi có thể xảy ra trong quá trình dẫn đến bàn thắng như việt vị, bóng chạm tay, hoặc phạm lỗi của đội tấn công. Ngay cả những pha việt vị chỉ vài milimet cũng có thể bị phát hiện và dẫn đến việc từ chối bàn thắng.
Quyết định phạt đền
Khu vực vòng cấm luôn là điểm nóng với nhiều pha va chạm nhạy cảm. VAR đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc xác định liệu có một tình huống phạm lỗi rõ ràng dẫn đến quả phạt đền hay không. Trọng tài có thể tham khảo VAR để xem lại pha va chạm từ nhiều góc độ, giúp đưa ra quyết định chính xác nhất về việc có nên thổi phạt đền hay không.
Thẻ đỏ trực tiếp
VAR trong bóng đá là gì và VAR được sử dụng để xem xét các hành vi bạo lực hoặc phạm lỗi nghiêm trọng đáng bị truất quyền thi đấu. Điều quan trọng cần lưu ý là VAR chỉ can thiệp đối với thẻ đỏ trực tiếp, không áp dụng cho thẻ vàng thứ hai dẫn đến thẻ đỏ. Điều này giúp trọng tài có cái nhìn khách quan hơn về mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm.
Nhầm lẫn nhận dạng cầu thủ
Trong những trận đấu với nhịp độ cao, trọng tài đôi khi có thể nhầm lẫn giữa các cầu thủ khi rút thẻ. VAR sẽ can thiệp để sửa chữa những sai lầm này, đảm bảo thẻ phạt được trao đúng người, tránh trường hợp cầu thủ vô tội bị xử lý oan. Đây là tình huống ít xảy ra nhưng rất quan trọng để duy trì tính công bằng.
Ưu và nhược điểm của VAR trong bóng đá là gì
Công nghệ VAR đã mang lại nhiều thay đổi sâu sắc cho bóng đá, với cả những ưu điểm đáng kể và những nhược điểm gây tranh cãi. Việc hiểu rõ những khía cạnh này giúp người hâm mộ có cái nhìn toàn diện hơn về vai trò của VAR trong môn thể thao vua.
Ưu điểm nổi bật
VAR trong bóng đá là gì và lợi ích rõ ràng nhất của VAR là tăng cường tính công bằng và chính xác cho các quyết định của trọng tài. Nhờ có VAR, số lượng các quyết định sai lầm trong các tình huống quan trọng như bàn thắng, phạt đền hay thẻ đỏ đã giảm đi đáng kể. Điều này giúp giảm thiểu tranh cãi gay gắt sau trận đấu và mang lại niềm tin lớn hơn cho các đội bóng cũng như người hâm mộ vào kết quả cuối cùng. Công nghệ này cũng góp phần nâng cao tính chuyên nghiệp của bóng đá, bởi việc đưa ra quyết định chính xác giúp khẳng định thương hiệu và giá trị của các giải đấu.
Nhược điểm của VAR trong bóng đá là gì
Mặc dù có nhiều ưu điểm, VAR vẫn vấp phải không ít chỉ trích. Một trong những vấn đề lớn nhất là việc VAR làm gián đoạn trận đấu, khiến thời gian bóng “sống” giảm đi và làm mất đi sự liền mạch, cảm xúc của trận đấu. Người hâm mộ trên sân thường không biết chính xác điều gì đang xảy ra trong quá trình “check VAR”, dẫn đến sự khó chịu và giảm trải nghiệm xem trực tiếp. Ngoài ra, việc diễn giải các tình huống vẫn còn phụ thuộc vào yếu tố con người, đôi khi dẫn đến những quyết định gây tranh cãi ngay cả sau khi đã tham khảo video. Đặc biệt, chi phí vận hành VAR rất cao, là rào cản lớn đối với nhiều liên đoàn và giải đấu nhỏ hơn.
Tương lai của VAR trong bóng đá là gì
Tương lai của VAR trong bóng đá không ngừng phát triển, với những cải tiến công nghệ và điều chỉnh luật được đề xuất nhằm tối ưu hóa hiệu quả và giảm thiểu các tranh cãi. Liên đoàn Bóng đá Quốc tế (FIFA) và Ủy ban Bóng đá Quốc tế (IFAB) luôn tìm kiếm những giải pháp để công nghệ này phục vụ môn thể thao vua một cách tốt nhất.
Một trong những cải tiến đáng chú ý là công nghệ việt vị bán tự động (semi-automated offside technology), đã được áp dụng tại World Cup 2022. Công nghệ này sử dụng hệ thống theo dõi chính xác vị trí cầu thủ và quả bóng, cung cấp đồ họa minh họa chi tiết, giúp xác định lỗi việt vị nhanh chóng và chính xác hơn, giảm bớt thời gian chờ đợi và sự tranh cãi. Ngoài ra, IFAB cũng đang xem xét mở rộng các tình huống VAR được phép can thiệp, ví dụ như xem xét lại trường hợp cầu thủ bị rút thẻ vàng thứ hai không chính xác, dự kiến sẽ được trình và phê duyệt trước thềm World Cup 2026.
VAR trong bóng đá là gì và FIFA cũng đang thử nghiệm một mô hình “VS” (Video Support) mới, cho phép đại diện các đội bóng được quyền yêu cầu trọng tài xem lại VAR với số lần giới hạn, tương tự như hệ thống video challenge trong futsal hay tennis. Mục tiêu là cắt giảm chi phí vận hành VAR, giúp công nghệ này tiếp cận được nhiều giải đấu lớn nhỏ trên khắp thế giới hơn, thay vì chỉ tập trung vào các giải đấu hàng đầu. Những thay đổi này cho thấy VAR sẽ tiếp tục là một yếu tố năng động, không ngừng thích nghi để mang lại trải nghiệm bóng đá tốt hơn.
Kết Luận
VAR trong bóng đá là gì không chỉ là một câu hỏi về định nghĩa, mà còn là hành trình khám phá về một công nghệ đã cách mạng hóa môn thể thao vua. Từ việc đảm bảo công bằng cho đến những tranh cãi về nhịp độ trận đấu, VAR đã và đang định hình lại cách chúng ta xem và cảm nhận bóng đá. Dù còn nhiều ý kiến trái chiều, không thể phủ nhận rằng VAR đã trở thành một phần không thể thiếu, giúp các quyết định trên sân cỏ chính xác và minh bạch hơn. AsiaKick hy vọng bài viết này đã mang đến cho bạn cái nhìn sâu sắc và toàn diện về công nghệ VAR. H
